دیشب شهرداری منطقه ۳ اهواز دو پایه نوری که در میدان فرهنگیان نصب‌کرده بودند را مورد بهره‌برداری قراردادند. این روشنایی که مقارن میلاد کریمه اهل‌بیت حضرت فاطمه معصومه (س) بود، مردم را خوشحال کرد. این یادداشت من آگهی تبلیغاتی برای شهرداری نیست.

مدتی پیش که در تاریکی همین میدان من و دوستم نرمش می‌کردیم، شاهد یک دزدی بودیم که جوانی ۱۷، ۱۸ ساله با چاقو مورد تهدید چند جوان هم سن و سال خودش قرار گرفت، کیفش را ربودند و آن‌قدر ترسیده بود که حتی صدای «دزدِ، دزدِ بگیرید اش!» چنان با تأخیر و غمبار بود! تا به خود جنبیدیم که کمکش کنیم کاری از دست ما برنیامد و دزدان متواری شدند.

امروز قبل از اذان مغرب و عشاء دیدم، دشداشه پوشان عرب و دَبیت پوشان بختیاری در یک‌گوشه‌ی میدان با همدیگر به بگو و به بخند مشغول بودند؛ بانوان عبا و چادرپوش و مانتوی رنگارنگ به تن، دور میدان در حال پیاده‌رویی هستند؛ کودکان روی چمن با جیغ و فریاد در حال بازی کودکانه و جوانان در حال نرمش و ورزش هستند. الگویی از یک جامعه امن و امیدوار را دیدم.

بر اساس رهیافت نو نهادگرایی این نهادها و تعامل میان آن‌ها جامعه و فرهنگ را شکل می‌دهند. نهادها، شیوه‌های فکر، احساس و عمل نسبتاً پایدار، تبلوریافته و ساخت مند هستند که جامعه را تشکیل می‌دهند و وجوه الزام‌آوری را برای افراد ایجاد می‌کنند. نهادها مانند خانواده، دولت، تعلیم و تربیت، تفریح و … در هم‌کنشی باهم چیزی را به وجود می‌آورند که از آن به محیط نهادی[۱] تعبیر می‌کنند و در رهیافت نو نهادگرایی همه‌چیز حول این محیط توضیح داده می‌شود. محیط نهادی بر تعریف مشروعیت تأثیر می‌گذارد، نفوذی فراگیر بر رفتار مردم دارد و سرچشمه‌ی باورها و ارزش‌های جمعی است.[۲]

شهرداری یک محیط نهادی برای تفریح و سرگرمی، شامل درخت، چمن، سنگفرش، فواره آب و روشنایی مهیا کرد. جامعه ساکن در این منطقه از اقوام، نسل‌ها، جنسیت‌ها، تحصیلات و منزلت‌های اجتماعی مختلف در آن گرد هم آمده و در یک هم‌کنشی، رفتارهایی از خود بروز می‌دهند. این رفتارها چون تحت مشارکت و نظارت عمومی خود مردم است، به فرهنگ تبدیل می‌شود.

امر اخلاق عمومی در جامعه‌ی ما ایدئولوژیک شده و نوعی «اخلاق محتسبی» به‌جای اخلاق اجتماعی نشسته است. اخلاق اجتماعی سپهر وسیع و قابل‌انعطافی است که به‌جای آن روایت رسمی غالب شده. اخلاق نوعی وجدان اجتماعی و آگاهی جمعی است. یک اجتماع به‌نوعی آگاهی شراکتی می‌رسد. آن آگاهی از درون به فرد می‌گوید اگر به این یا آن قاعده‌ی اخلاقی رفتار کند، نتیجه مطلوب می‌گیرد.[۳]

عملکرد عمرانی شهرداری نتایج فرهنگی و اجتماعی به بار آورد. ما از یک تعامل و ارتباط بین حوزه‌های مختلف انسانی سخن می‌گوییم. ما از خلق بسترهایی برای فرهنگ‌سازی و اصلاح جامعه گفتگو می‌کنیم. امید است که عملکردهای عمرانی بر مبنای ارزش‌های دینی و فرهنگی و اجتماعی استوار و استمرار یابد.

در پایان این روایت زیبا را از آقا امام صادق علیه السّلام به همه خدمتگزاران صادق و مردمی تقدیم می‌کنم: «يا مَعْشَر الشِّيعَةِ إنَّکمْ قَدْ نُسِبْتُمْ إلَينا کونُوا لَنا زَيْناً وَ لا تَکونُوا عَلَيْنا شَيْناً.» اي شيعيان، شما به ما منسوب هستيد، پس مايه زينت ما باشيد نه مايه آبروریزی ما.[۴] انشالله مسئولان با برنامه و عملکرد پسندیده مایه زینت آقا امام صادق علیه‌السلام باشند.

اهواز – لفته منصوری

پانوشت:

۱) Institutional Environment.

[۲] – فراستخواه، مسعود (۱۳۹۴). ما ایرانیان، زمینه کاوی تاریخی و اجتماعی خلقیات ایرانی، تهران: نشر نی. صص ۷۱-۶۹.

[۳] – همان

[۴] – مشکاة الأنوار، ص ۶۷